Ko je bio Robert Capa

Fotografija: Robert Capa

Tekst: Mina Dimitrovski

Ratni fotograf je poput akrobate na trapezu. Hoda po ivici, izvodi trikove i vratolomije, stalno rizikuje kako bi svojoj publici preneo što verodostojniji prikaz događaja i delić doživljaja bitke. On se trudi da bude blizu, u centru zbivanja, da snimi upečatljiv trenutak i ukrade ga od zaborava.

Robert Capa (1913–1954)

Robert Capa, legendarni ratni fotograf, bio je prepoznatljiv po tome što je imao smelosti da dovede u pitanje sopstveni život, da fotografiše usred bojnog polja, tik pokraj vojnika u akciji. Nije bio samo posmatrač, već i deo akcije.

– Ukoliko fotografija nije dovoljno dobra, znači da niste bili dovoljno blizu – tvrdio je Capa. Na jedinstven način portretisao je nasilje u pet ratova i uveo ratnu fotorepotažu kao poseban novinski žanr.

Čovek čiji je život izgledao poput filmske priče rođen je 1913. godine u Budimpešti u mađarskoj porodici jevrejskog porekla. To je uticalo na njegovu radikalno-antifašističku, levičarsku i demokratsku orijentaciju zbog koje beži iz Mađarske u Nemačku, a zatim u Pariz. Svoje pravo ime Endre Fridman promenio je u upečatljivije – Robert Capa koje ima američki prizvuk, kako bi lakše radio i prodavao fotografije.

„The Fallinig Soldier”

Svetski poznat autor postao je zahvaljujući fotografiji „Pali vojnik” koju je snimio tokom Španskog građanskog rata. Brojne kontraverzne rasprave su se vodile u vezi sa autentičnošću fotografije vojnika koji pada nakon što je smrtno pogođen, a koja šalje snažnu poruku o pogubnosti rata. Nejasno je da li je vojnik pozirao za ovu fotografiju, gde je zaista fotografija snimljena, i da li je autor fotografije bio Capa ili njegova saradnica i partnerka Gerda Taro.

Najupečatljivije fotografije Drugog svetskog rata „Neverovatnih jedanaest” prikazuju iskrcavanje savezničkih trupa na plažu Omaha u Normandiji. Capa je tada bio jedini prisutan fotograf. Iako je snimio 106 fotografija, zbog negzode pri izradi u laboratoriji, svega 11 je sačuvano. Fotografija savezničkog vojnika koji se muči da izađe iz vode, iako nesavršena, objavljena je u magazinu „Life” pod naslovom „Pomalo nejasno” (Slightly out of focus). Capa isti naslov preuzima za svoju autobiografiju.

„Slightly Out of Focus”

Fotografisao je gradove širom Evrope, ruševni Staljingrad, oslobođenje Lajpciga, patnju sicilijanskog stanovništva pod nemačkom okupacijom, bombardovanje pošte u Napulju, otpor kineskih trupa Japancima tokom kinesko-japanskog rata, stvaranje izraelske države. Važni motivi kojima posvećuje pažnju jesu doživljaj svakodnevnog života pod opsadom, u stalnoj neizvesnosti, obični ljudi i njihove emocije, veliki strah i strepnja. Rad Roberta Cape, koji vodi posmatrača u središte bitke, podstiče na istraživanje razloga sukobljavanja, na posmatranje stvari van kadra i traganje za skrivenim porukama i simbolima. Iako nije sugerisao da je za ljudsku prirodu rat neophodnost, prikazuje krizu duha vremena globalnih sukoba.

Robert Capa je bio jedan od osnivača agencije „Magnum” koja se zalagala za saradnju fotografa i kritičko tumačenje svetskih zbivanja i problema uz pomoć fotografije.

Ovaj čuveni fotograf je umro je 1954. s fotoaparatom u rukama, kada je na zadatku u Indokini zgazio i aktivirao minu.

– Ni od koga ne treba da tražiš da ti pozira pred aparatom. Fotografija je tu, samo čeka da škljocneš – bile su njegove reči.